10 znaków, że ktoś chce popełnić samobójstwo
Elo, ja jestem Hania Es i statystyki mnie porażają. Wiecie, że milion ludzi rocznie popełnia samobójstwo?
Jako osoba, która doświadczyła myśli, tendencji i prób samobójczych mogę powiedzieć, że wiem jak to jest. ludziom wydaję się, że ktoś kto ma takie zamiary nie chce żyć. To jest nieprawda. Potencjalni samobójcy najczęściej bardzo chcieliby żyć, tylko po prostu nie wiedzą jak. I zacznijmy od tego, że nie każda osoba będzie dawać jakiekolwiek znaki, że myśli o samobójstwie, ale to tak, jak nie po każdym widać depresję, o czym mówiłam na swoim przykładzie.
To jest transkrypcja odcinka z kanału Hania Es – wersja wideo dostępna poniżej:
Książka Hani:
Jednak naukowcy dowiedli, że można mówić o zjawisku, który nazywa się syndrom presuicydalny, czyli to, co zaczyna się myślą samobójczą, a kończy targnięciem na swoje życie. Twórcą tego pojęcia jest Ringel. Oznacza to mniej więcej tyle, że sam akt samobójstwa nie jest zachowaniem incydentalnym, czyli odizolowanym myśli, wcześniejszych zachowań, światopoglądu, działań. A więc wynika z tego, że można go w jakiś sposób przewidzieć.
Dlatego przede wszystkim warto być wyczulonym na tak zwane zachowania suicydalne, które wynikają z pewnej psychologicznej reakcji. Związana jest ona z całym spektrum zaburzeń poznawczych, które wiążą się na przykład z zaburzeniem myśli czy postrzegania pod nazwą zawężenie suicydalne.
Ok, skoro podstawy już znamy przejdźmy do tego jakie są te znaki, które mogą dać nam informacje o tym, że ktoś chce popełnić samobójstwo.
Częste wspominanie tematów samobójstwa. Statystyki, które znalazłam podają, że aż 8 na 10 osób mówi o swoich zamiarach samobójczych, tylko że otoczenie to bagatelizuje. Kojarzycie te takie myślenie, że jak on o tym mówi to znaczy, że on tego nie zrobi? Albo że po prostu chce zwrócić na siebie uwagę. Tylko co jeśli nie? I co jeśli on nas naprawdę ostrzega, a my machamy na to ręką, bo mamy własną teorię na ten temat? To nie brzmi jak odpowiedzialne zachowanie. Jeżeli słyszycie od kogokolwiek takie teksty jak: wolałbym się nigdy nie urodzić, jeśli się jeszcze zobaczymy, na pewno sobie beze mnie poradzicie, to jest znak, że dzieje się źle. Bardzo źle.
Ale czemu służy takie gadanie? Zapowiedzi samobójcze służą pewnemu sprawdzeniu reakcji otoczenia na te informacje. Wiążą się też z ambiwalencją uczuć. Bo musicie wiedzieć, że każdy samobójca jeszcze chciałby żyć i jeszcze zastanawia się, szuka plusów, minusów tego wyjścia zanim podejmie tę ostateczną i bardzo trudną decyzję. Jeszcze człowiek próbuje czegoś złapać, znaleźć jakąś nadzieję, jakiejś wyjście. Takie rozmowy, czy wplatanie tematu samobójstwa, nawet w żartach, mogą być ostatnim krzykiem o pomoc i nigdy nie powinno się tego zbywać, czy wyśmiewać. To jest coś, co zawsze powinno być potraktowane poważnie.
Do tego warto uważać na tak zwane fantazje samobójcze, czyli zaabsorbowanie śmiercią i fascynacje historiami dotyczącymi samobójstw. To jest bardzo wyraźny sygnał ostrzegawczy.
Zawężenie. Jak już wspominałam, takie zawężenie poznawcze oznacza mniej więcej tyle, że potencjalny samobójca czuje się bezradny, bezsilny wobec swojego życia. Do tego dochodzi poczucie powtarzalności. Dni się sklejają w jedność, zanika poczucie czasu. I człowiekowi zdaje się, że każdy kolejny dzień po prostu przybliża go do śmierci, więc dlaczego tego nie przyspieszyć? Jakby był w punkcie bez wyjścia, bez żadnych szans na zmianę. Jakby los zadecydował za niego, że tak jest i tak będzie. Czyli brak nadziei na przyszłość, poczucie bycia w potrzasku i taka pewność, że nigdy nie będzie lepiej.
Ja w tym momencie bardzo dobrze pamiętam tamten stan i zadziwia mnie to, że jest teraz lepiej, bo przecież byłam przekonana, pewna, że to się już nie zmieni. To było dla mnie jak 2+2=4 i kto to podważy? Dlatego cały czas w głowie mi się to nie mieści, że mogłam mieć tak zamknięty umysł, nie dało się do mnie dotrzeć inaczej i nic innego do siebie nie dopuszczałam. Jak myślę o tamtym okresie to czuję się jakbym była w takim potrzasku.
Zaburzenia snu. To jest jeden z najbardziej wyraźnych objawów nie tylko depresji, ale i innych zaburzeń psychicznych. Czym jest spowodowane? Głównie stresem i natłokiem myśli, które nie pozwalają człowiekowi usnąć. Utrzymująca się bezsenność lub rzadziej też nadmierna senność mogą być oznaką napięcia i myśli samobójczych.
Oddawanie swoich własności. Przede wszystkim drogocennych rzeczy. To bywa wyrazem, jakkolwiek to brzmi, dbania o bliskich. Osoba, która planuje zakończyć swoje życie często stara się definitywnie zamknąć różne sprawy. Pisanie testamentów, listów do rodziny czy przyjaciół, to jest czarno na białym.
Ograniczenie kontaktów międzyludzkich. Człowiek, który chce popełnić samobójstwo czuję się niesamowicie, okrutnie wręcz samotny i niezrozumiany. I to nawet jeżeli otaczają go ludzie, z którymi jest blisko, rodzina, przyjaciele, partner, partnerka. Tym co można zaobserwować w stanie presuicydalnym jest odsunięcie się od otoczenia, izolacja.
Brak energii. Niedobór snu i zerowy poziom motywacji sprawiają, że człowiekowi przestaje się chcieć. Jeżeli zauważacie, że ktoś przestaje być aktywny i już nawet nie uczestniczy w żadnych sferach, które kiedyś sprawiały mu przyjemność, a najczęściej zmienia się w leżące burrito z koca, warto sprawdzić, czy nie dzieje się nic niepokojącego.
Zaniżone poczucie własnej wartości. Nienawiść do siebie, poczucie winy, wstydu, bezwartościowości, a do tego to okrutne przeświadczenie, że jest się ciężarem. Nic dziwnego, że ja się chciałam zabić skoro bez przerwy towarzyszyło mi przekonanie, że ja jestem do niczego i że wszystko co robię nie ma ni sensu, ani wartości, bo to co kiedyś było dla mnie ważne nagle zupełnie przestało mieć znaczenie i nie wyglądało na to, by sytuacja miała się zmienić. I takie jest typowe widzenie suicydenta, co niestety pokrywa się z moimi wspomnieniami.
Autodestrukcja. Nadużywanie alkoholu czy narkotyków, samookaleczenia, przygodny seks, czyli wszystko to, co niebezpieczne i wiąże się z dużym ryzykiem. Ryzykowne zachowanie takie jak niebezpieczna jazda samochodem czy wdawanie się w bójki też może być sygnałem na to, że osoba rozważa samobójstwo. Te zachowania są typem ucieczki od siebie i swoich emocji, co może wskazywać właśnie na myśli samobójcze, które chce się zagłuszyć. To przy okazji pokazuje jak człowiekowi nie zależy na samym sobie, jak nie szanuje siebie i swojego organizmu. Bywa też, że nadużywanie substancji psychoaktywnych czy też samookaleczenia są formą sprawdzenia swojej gotowości na popełnienie samobójstwa.
Szukanie narzędzi. Zbieranie zapasów leków, szukanie dostępu do broni, kolekcjonowanie ostrych narzędzi, to wszystko dzieje się przecież jeszcze zanim nastąpi próba. Potencjalny samobójca bardzo często przez długi czas przygotowuje się do tego aktu, dlatego jeżeli zauważymy tego typu znaki warto interweniować.
Wesołe pożegnania. Niespodziewane odwiedziny u rodziny, przyjaciół, bliskich i żegnanie się. Niekoniecznie muszą towarzyszyć temu łzy, ale spokój i radość, które u osoby w depresji od dawna się nie pojawiały. Dlaczego? Po podjęciu decyzji o samobójstwie często możemy spostrzec poprawienie się nastroju, a to dlatego że ta osoba wreszcie widzi rozwiązanie na zakończenie swojego cierpienia.
Samobójstwo to niesamowicie trudna i ciężka sytuacja. I dla tego kto się na nie decyduje, i dla bliskich. Dlatego warto być wyczulonym na wszelkie te znaki i zapobiegać jak tylko się da. Oczywiście każdy przypadek jest inny i nie da się w sztywnych ramach zamknąć wszystkich osób, które zmagają się z myślami samobójczymi. Ale to, o czym dzisiaj powiedziałam to powtarzające się sygnały dla otoczenia od kogoś kto rozważa odebranie sobie życia. Dlatego niestety jako osoba, która przez to przeszła teraz jestem niesamowicie na to wyczulona i staram się jak najszybciej reagować. I boję się za każdym razem kiedy zauważam u kogoś podobne zachowania. Przede wszystkim szerzmy świadomość, bo naprawdę możemy komuś uratować życie. Dlatego podajcie ten film dalej, niech zobaczy go jak najwięcej osób i naprawmy kawałek świata. Tyle na dzisiaj. Trzymajcie się. Pa. A kto obejrzał do końca pisze w komentarzu „Siła”. Pa.
Autorka odcinka – Hania Sywula